Đường sắt Hải Phòng – Vân Nam: Xương sống thép kiên cường trong thời kháng chiến
Tại Vân Nam, có một tuyến đường sắt khổ hẹp đã hoạt động 115 năm, đó chính là đoạn Vân Nam của tuyến đường sắt Hải Phòng – Vân Nam, trong thời khắc nguy nan của sự tồn vong của dân tộc Trung Hoa, tuyến đường sắt này đã đảm nhận trọng trách là đường huyết mạch kháng chiến và con đường sinh mệnh.
Sau khi kháng chiến chống Nhật xâm lược toàn diện bùng nổ, các cảng biển trọng yếu như Thượng Hải, Quảng Châu, Hồng Kông lần lượt thất thủ. Đường sắt Hải Phòng – Vân Nam trở thành tuyến giao thông quốc tế duy nhất của Trung Quốc lúc bấy giờ kết nối với các nước đồng minh chống phát xít trên thế giới. Hàng loạt vật tư chiến lược và 80% viện trợ quốc tế cho Trung Quốc được vận chuyển qua đường sắt này. Mặc dù đường sắt Hải Phòng – Vân Nam không thông sang các khu vực khác trong nước Trung Quốc, nhưng thông qua đường biển kết nối giữa Hà Nội (Việt Nam) và cảng Hải Phòng với Quảng Châu, Hồng Kông và Phòng Thành Cảng (Quảng Tây), đã trở thành tuyến vận tải chính vào Côn Minh, Vân Nam. Do đó, hàng loạt trường học, viện nghiên cứu, nhà máy từ nội địa Trung Quốc thông qua Hồng Kông hoặc Quảng Tây vào Việt Nam, sau đó chuyển đến Côn Minh bằng đường sắt Hải Phòng – Vân Nam.
Với sự di dời và xây dựng của nhiều doanh nghiệp quan trọng, cùng nhiều trường đại học chuyển đến Vân Nam, các nhà khoa học nổi tiếng và các bậc thầy văn học của Trung Quốc đã hội tụ ở Côn Minh, khiến thành phố này một thời quy tụ đông đảo học giả và chuyên gia. Côn Minh không chỉ trở thành vùng đất quân sự và căn cứ công nghiệp hỗ trợ kháng chiến, mà còn là trung tâm học thuật và văn hóa của hậu phương Tây Nam của Trung Quốc.
Đồng thời, hơn 3200 thanh niên Nam Dương (Quân đoàn lái xe và thợ cơ khí tình nguyện Nanyang) vượt ngàn dặm xa xôi, phá vỡ mọi trở ngại đến Vân Nam thông qua đường sắt Hải Phòng – Vân Nam. Giai đoạn năm 1938-1939, đường sắt khổ hẹp đạt đỉnh cao vận chuyển với lượng hành khách tăng vọt lên 4,2 triệu và 4,54 triệu lượt người. Đường sắt Hải Phòng – Vân Nam trở thành niềm hy vọng của cả dân tộc.
Tuy nhiên, "tuyến đường sống" này cũng trở thành gai trong mắt của quân Nhật. Nhật Bản tìm cách cắt đứt con đường quốc tế này, chỉ trong vòng chưa đầy một năm từ tháng 12/1939 đến tháng 8/1940, quân Nhật đã liên tiếp cử 625 lượt máy bay oanh tạc toàn tuyến nhắm vào cầu, hầm và nhà ga, khiến công nhân đường sắt và cư dân dọc tuyến đường thương vong nặng nề. Những hố bom dày đặc trên đường ray trở thành chứng tích đẫm máu cho tội ác của quân Nhật.
Sau khi Trung Quốc mới được thành lập vào năm 1949, cùng với việc xây dựng và vận hành tuyến đường sắt Hải Phòng – Vân Nam, ngành đường sắt Vân Nam đã nhanh chóng phát triển. Năm 1949, tổng chiều dài đường sắt thông xe ở Vân Nam chỉ hơn 600 km; đến năm 2024, đã phát triển lên hơn 5.000 km.
Nguồn: Trung Quốc Nhật báo
Phiên dịch: Lý Linh
Thẩm định: Trần Thị Thanh Nga