ระยะห่างระหว่างไทยกับจีน...ไกลกันแค่ไหน

เมื่อ 15 ปีก่อน ดิฉันได้รับทุนเต็มจำนวนจากมหาวิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งนครคุนหมิง ก่อนจะออกเดินทาง ดิฉันจ้องมองแผนที่อยู่พักใหญ่ ใช้นิ้ววัดระยะทางระหว่างกรุงเทพฯ ถึงคุนหมิง... 1,100 กิโลเมตร นั่งเครื่องบินเพียง 2 ชั่วโมงก็ถึงแล้ว แต่ทุกคนรู้ไหมคะ ค่าตั๋วเครื่องบินในยุคนั้น เท่ากับเงินที่ดิฉันสามารถซื้อข้าวเหนียวมะม่วงอร่อย ๆ ที่ไทยกินได้หลายเดือนเลยทีเดียวค่ะ ต่อมาดิฉันก็รู้ว่า สามารถเดินทางทางบกได้อีกทางหนึ่ง ผ่านเส้นทางคุนหมิง - กรุงเทพฯ ระยะทาง 1,800 กิโลเมตร ใช้เวลาประมาณ 30 ชั่วโมง ต้องลัดเลาะผ่านภูเขาสูงชันในลาว หรือถ้าจะไปทางน้ำ ก็ต้องล่องเรือผ่านแม่น้ำโขงไปไกลถึง 2,000 กิโลเมตร ใช้เวลาร่วม 5 วัน...แม้จะไม่มีใครเลือกวิธีนี้ แต่มันก็ยังเป็นอีกหนึ่งเส้นทางที่เชื่อมไทย - จีนเข้าไว้ด้วยกัน

ว่าแต่ระยะทาง...เป็นเพียงแค่ตัวเลขจริงหรือ?
15 ปีมานี้ ดิฉันเดินทางไปกลับไทยจีนนับครั้งไม่ถ้วน เวลาคิดถึงบ้าน ดิฉันก็จะไปสิบสองปันนา เพื่อร่วมฉลองเทศกาลสงกรานต์... ที่นั่นมีหมู่บ้านชาวไต กลิ่นหอมของส้มตำตีนไก่รสแซ่บ หรือแม้กระทั่งอากาศร้อนชื้นที่ชวนให้ฉันคิดถึงภูเก็ต เพื่อน ๆ นักข่าวยูนนานมักจะแซวฉันว่า “มู่อวิน เธอนี่ยุ่งเสียยิ่งกว่าคนท้องถิ่นอีกนะ!” ก็แน่ล่ะค่ะ ก็เทศกาลในยูนนานมีเยอะมากซะจนจัดตารางกันแทบไม่ทัน ตั้งแต่เทศกาลสงกรานต์ เทศกาลคบเพลิง เทศกาลแข่งม้า หรือแม้แต่เทศกาลถูคุณให้ดำ ทุกครั้งดิฉันจะใส่ชุดไทย ใช้มือถือไลฟ์สดเก็บบรรยากาศให้เพื่อน ๆ ได้ดูกัน เดือนที่แล้ว ดิฉันได้มีโอกาสเดินทางไปที่แชงกรีล่า ชาวทิเบตที่นั่นสอนให้ฉันขี่ม้า ส่วนดิฉันก็สอนพวกเขาทำส้มตำมะละกอรสจัดจ้านแบบไทย ๆ พวกเราแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกันอย่างอบอุ่น และในช่วงเวลาเช่นนั้นเอง ระยะทางบนแผนที่ก็เหมือนจะละลายหายไปกับกลิ่นควัน อาหาร และเสียงหัวเราะของผู้คนรอบตัวอย่างสิ้นเชิง　

ดิฉันมีความเคยชินอย่างหนึ่งที่ทำติดต่อกันมานานกว่า 10 ปี นั่นก็คือ ทุกเช้าจะโพสต์รูปขนมจีนยูนนานลงในโซเชียลพอตกค่ำก็แชร์รูปทุเรียนริมถนนในกรุงเทพฯ ให้เพื่อนชาวจีนดู ครั้งหนึ่ง แฟนคลับชาวจีนคอมเมนต์ว่า “โอ๊ะ คนไทยก็กินขนมจีนใส่ใบสะระแหน่ด้วยเหรอ!” ขณะที่เพื่อนคนไทยกลับถามว่า “หม้อไฟเห็ดป่ายูนนาน... กินแล้วจะเห็นอะไรแปลก ๆ จริงรึเปล่า?” เห็นมั้ยคะว่า อาหารก็เปรียบเสมือนสะพาน ที่ทำให้คนแปลกหน้ากลายมาเป็นเพื่อนกัน บางครั้ง... ความใกล้ชิดก็เกิดขึ้นได้เพียงแค่ใช้ตะเกียบหนึ่งคู่ หรือช้อนหนึ่งคัน

ในอนาคตอันใกล้ รถไฟความเร็วสูงไทยจีนกำลังจะเปิดให้บริการแล้ว หรือบางทีอีกไม่นาน ดิฉันอาจจะได้นั่งกินขนมจีนร้อน ๆ ริมถนนในคุนหมิงตอนเช้า แล้วกลับไปอิ่มอร่อยกับของกินสารพัดในตลาดกลางคืนที่กรุงเทพฯ ตอนเย็นก็เป็นได้ ขณะที่รถไฟแล่นผ่านป่าฝน เครื่องบินข้ามผ่านฟากฟ้า ในวันที่การเดินทางกลายเป็นเรื่องง่ายดายขนาดนี้แล้วพวกเราจะยังถามกันอีกไหมว่า “ระยะทางระหว่างไทยกับจีน ห่างไกลกันแค่ไหน?”

15 ปีก่อน ดิฉันเคยคิดว่า "ระยะทาง" คือตัวเลขเซนติเมตรบนแผนที่ คือตัวเลขเงินบนตั๋วเครื่องบิน แต่วันนี้ คำตอบของดิฉันเปลี่ยนไปแล้ว เมื่อใจเราใกล้กัน ถึงอยู่ไกลแค่ไหน ก็ยังรู้สึกเหมือนเป็นครอบครัวเดียวกัน ระยะทางระหว่างไทยกับจีน... แทบจะไม่มีอยู่จริง!

(ผู้เขียน จารุวรรณ อุดมทรัพย์ นักวิจัยด้านเศรษฐกิจดิจิทัลในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และเจ้าหน้าที่การสื่อสารระหว่างประเทศชาวไทย ประจำศูนย์การสื่อสารระหว่างประเทศเอเชียใต้ - เอเชียตะวันออกเฉียงใต้แห่งยูนนาน)